Jenenge lan jenise Woh-wohan,Pentil,Anak kewan lan liyo liyone

Boso jowo ki pancen boso sing unik, antik, lan menarik... Lha kok iso? mergane bosone uakeh, sampek sampek saben tembung iku ono jenenge dewe2, contone anak kewan eneng jenenge dewe, trus kembang, godhong, pentil, panggonan, akeh lah... Mulane diarani boso sing angel, contone neh huruf  "e" iku ono telu,

(E):edan,enak,lele

(E)pepet,lepet,karep

(E)aneh,tapeh,

lak iyo to... asline tulisane vokal "e,o,ai,u" iku ono akeh maceme menurut tembung seng diomongne (ê, å, é, è, ú, ó), ning kesuwen nulis paling, mosok ndadak nggolek i hahaha...

langsung we yo, tak duduhi (moh.. kebroh engko hohoho), maksute tak wenehi weruh bab jeneng2e sesuatu neng boso jowo...

1.Jenenge Anak Kewan

Anak Asu : Kirik
Anak Ayam : Kuthuk
Anak Angkrang : Kroto
Anak Bandheng : Nener
Anak Bantheng : Cendhet
Anak Babi : Gambluk
Anak Baya : Rete
Anak Banyak : Blegur
Anak Bebek : Meri
Anak Bulus : Kethul
Anak Cecak : Sawiyah
Anak Celeng : Genjik
Anak Cacing : Lur
Anak Coro : Mendhet
Anak Dara : Piyik
Anak Emprit : Indhil
Anak Gajah : Bledhug
Anak Garangan : Rase
Anak Gangsir : Clondo
Anak Gagak : Engkak
Anak Gemak : Drigul
Anak Gundhik : Rayap
Anak Iwak : Beyong
Anak Jaran : Belo
Anak Jangkrik : Gendholo
Anak Kancil : Kenthi
Anak Kadal : Tobil
Anak Kebo : Gudel
Anak Kemangga : Ceriwi
Anak Kethek : Munyuk
Anak Konang : Endrak
Anak Kodok : Precil
Anak Kucing : Cemeng
Anak Kutuk : Kotesan
Anak Lawa : Kampret
Anak Laler : Singgat
Anak Lamuk : Jenthik
Anak Lele : Jabrisan
Anak Luwing : Gonggo
Anak Lutung : Kenyung
Anak Luwak : Kuwuk
Anak Manuk : Piyik
Anak Macan : Gogor
Anak Merak : Uncung
Anak Menjangan : Kompreng
Anak Menthok : Minthi
Anak Sapi : Pedhet
Anak Singa : Dibal
Anak Tawon : Gana
Anak Tambra : Bokol
Anak Tekek : Celoto
Anak Tikus : Cindhil
Anak Tongkol : Cengkik
Anak Tuma : Kor
Anak Urang : Grago
Anak Ula : Kisi
Anak Walang : Dhogol
Anak Wedhus : Cempe
Anak Welut : Udhet
Anak Yuyu : Beyes 

2.Jenenge Isi Woh-wohan

Isi Asem : Klungsu
Isi Duren : Pongge
Isi Kluwih : Bethem
Isi Nangka : Beton
Isi Pelem : Pelok
Isi Randhu : Klentheng
Isi Salak : Kenthos
Isi Semangka : Kwaci
Isi Sawo : Kecik
Isi Kecipir : Botor
Isi Jambe : Jebug
Isi Kates : Trempos
Isi Krambil : Kenthos
Isi Kluwak : Pucung
Isi Mlinjo : Klathak

3.Jenenge Pentil woh wohan

Pentil Asem : Cempaluk
Pentil Jambu : Karuk
Pentil Jagung : Janten
Pentil Jambe : Bleber
Pentil Krambil : Cengkir
Pentil Kacang : Besengut
Pentil Manggis : Blibar
Pentil Nangka : Babal
Pentil Pelem : Pencit
Pentil Randhu : Plencing
Pentil Mlinjo : Kroto
Pentil Semangka : Plonco
Pentil Timun : Serit

4.Jenenge woh-wohan

Woh Aren : Kolang kaling
Woh Bengkowang : Besusu
Woh Cengkeh : Polong
Woh Gebang : Krandhing
Woh Jati : Janggleng
Woh Kesambi : Kecacil
Woh Kanthil : Gandhek
Woh Kelor : Klenthang
Woh So : Mlinjo
Woh Turi : Klentang
Woh Uwi : Katak 

4.Jenise wit-witan

Gedhang = ambon, byar, emas, ijo, kepok, kluthuk, raja, susu,rojosewu lan sapanunggalane.
Jambu = aer, bol, bangkok, darsana, klampok, kluthuk, mete, sukun, lsp.
Jeruk = bali,keprok, kingkit, manis, pacitan, pecel, purut, lsp.
Klapa = gadhing, genjah, hibridhah, sawit, taun, lsp.
Pari = bengawan, cendhani, gaga, jero, gadhis, ketan, rajalele,64 putih,menthik,pandanwangi lsp.
Pelem = arumanis, gadhung, golek, kweni, manalagi, podhang, sengir, lsp.
Pring = apus, ampel, cendhani, gading, petung, wulng, lsp.

Pohong=semarang,ndruo,entresan,kuning,

Basa Jawa Basa Kang Sugih

Boso jowo ki termasuk boso sing angel, mergane ono pirang pirang tingkatan toto coro bosone,menurut nggon, sing dijak ngomong,daerahe lan menurut apik utowo elek e..  kurang luwih ono 10,
Yoiku:

1. Jawa kedhaton

2. Kromo Inggil
3. Wreda krama
4. Kramantara
5. Mudha Krama
6. Krama Deso
7. Ngoko Alus
8. Ngoko Antyo (tengah)
9. Ngoko lugu
10. Basa Kasar

kabeh kui aku yo gak pati mudeng mergane aku gak pati ngagas.. hahaha.. lha angel eram og, aku wae isone mung boso ngoko, yen boso alus yo sitik sitik rodok mudeng, seng penting raketang sitik iso nerapno...karo wong tuo, karo guru, karo konco... mbuh malah bingung aku.. jarene wong wong kae, "wong jowo ning gak njawani"... Pancen bener, sak iki akeh cah cilik omongane wes ora nggenah kabeh, gak mudeng boso alus, karo wong tuo gaco njeplak wae... ora ndue toto kromo.. hemm aku sampek ngelus dodo.. opo boso jowo ki arep musnah yo... ojo sampeklah, mulane ayo di urepke neh boso jawane... dipelajari neh, di eleng2... Jaman SD insya alloh ono pelajaran boso jowo, tembung, parik'an,crito, unen unen, jenenge anak kewan, jenenge godong... akeh lah, iseh kelingan to? ning sak iki boso jowo ki akeh seng wes kecampuran karo boso asing, terutama seng sekolah sekolah smp mbi sma, bosone maleh ambur adul ra karu-karuan..

Neng kene aku arep nulis sebagian songko ukoro jowo seng sugeh(mergane akeh), yen boso indonesiane "sinonim", Sing ukoro mau yo di nggo karo masyarakat umum... songko alus nyang kasar, sakdurunge njaluk ngapuro yen enek sing kleru mergane karo mlaku nyambi sinau.. hahahaha, sumonggo diwoco: 

1. Turu = sare = nendra = bobok = tilem = micek= merem 
2. Mangan = dhahar = nedha = kembul bojana = maem = madang = nguntal = mbadog = mbrakot 
3. Lunga = tindak = kesah = miyang = minggat
4. Ngombe = ngunjuk = mimik = nginum = nglonggong = ngokop
5. Ngomong = ngendika = sabda = matur = muni = nyangkem = nglangop=nyocot
6. Lungguh = pinarak = ndeprok = lenggah
7. Manuk = peksi = kukila 
8. Kali = bengawan = lepen 
9. Aku = ingsun = kula = kawula = inyong
10. Koe = panjenengan = sampeyan = sliramu = awakmu = ndika

11.Rambut=Remo=Rikmo
12.Sirah=Mustoko=endhas=pathak
13.Gulu=Jonggo
14.Dhodho=Jojo
15.Susu=Payudoro=empeng
16.Weteng=Padaran=madaran=waduk=lempeng
17.Bokong=Lancingan
18.Nguyuh=Turas=ngompol=ngember
19.Ngising=Bobotan=ngebrok
20.Teko=rawuh=dateng
21.Watuk=Cekoh
22.Idu=Kecoh
23.Lara=Gerah=gering=sakit
24.Ngrokok=Ngeses=udut
25.Tangi=Wungu=nglilir=melek.

26. Mbatin=menggalih=mbatos
27. Ndeleng=mresani=ndelok=ndulu
28. Sikil= Ampeyan=suku=thokor
29. Tangan=Asto
30. Cangkem=Tutuk=congor=cungur=cocot
31. Lambe=Lathi
32. Irung=Grono
33. Kuping=Talingan
34. Mripat=Paningal=Soca=moto=meleng
35.Bathuk=Plarapan
Sampun nggih, santen songko kelapa, cekap semanten, atur kawula

Menawi lepat nyuwun pangapuro...(monggo dipun lajengaken daftaripun, sinambi ngeling-eling malih ukara basa jawa kang sugih meniko)

Sedulur Loro

Ana sedulur loro kang jenenge Himyar lan Himsar. Lelorone asale saka keluwarga sugih. Awit cilik lelorone wis didhidhik apik dening wong tuwane liwat guru khusus. Lelorone nyinaoni budi pekerti, agama, lan ilmu perang. Sedulur loro iku nduweni sifat kang ora padha. Himyar, wing tuwa, nduweni watak serakah, pengin nguwasani kabeh kang ana, lan pengin menang dhewe. Dene Himsar, sing enom, atine apik, lan tansah ngalah marang Himyar. Apa wae kang dijaluk Himyar, diwenehke. Himsar bakal bela pati yen kakange diganggu sapa wae.

Sawise lelorone ngancik dewasa, banjur padha rabi ing wektu kang lete ora adoh. Nalika Himyar rabi, pestane ana sawulan. Pesta temanten digawe regeng kaya kang dikarepake Himyar. Apa maneh, bojone Himyar anake pengusaha kondhang. Embuh, wis pira wae sapi kang dibeleh kanggo pesta. Beda karo rabine Himsar. Pesta temantene prasaja banget. Iki pancen wis dikarepake Himsar lan bojone, anake ulama kang mlarat. Himsar ketarik merga akhlake. Mula mung mbeleh pitik lan bebek. Tamu undangan uga mung kerabat lan tangga-teparone. Lelorone pancen pengin prasaja wae kanthi alasan ora dhemen pesta kang rame. Himsar pengin biaya pernikahane disumbangke kanggo wong mlarat.

Cilakane, wong tuwane sakloron tinggal donya ora let suwe karo rabine Himsar. Bandhane banjur dikuwasani dening Himyar. Himsar, adhine namapa nasib iku kanthi sabar lan ikhlas. Dheweke banjur ninggalake omahe wong tuwane iku. Lan manggon ing omah sewan prasaja.

 Wektu lumaku cepet. Kekarone wis padha duwe anak siji. Anake Himyar lanang jenenge Buyan. Dene anake Himsar wedok jenenge Ellya. Anak lelorone iki uga terkenal, sing siji bagus sing sijine ayu. Bedane, Buyan, anake wong sugih. Dene Ellya anake wong mlarat. Bab mau ngedohake keluwarga iku saengga ora padha kenal. Himyar rumangsa urip ora duwe sedulur. Himsar isih rumangsa duwe sedulur, nanging ora wani nyambung merga wedi yen didakwa nuntut warisan. Saengga Himsar luwih seneng mendhem perasaane.

Buyan dadi jaka petualang kang ngentekake bandhane wong tuwane kanggo seneng-seneng. Dene Ellya dadi prawan kang apik, mbangun miturut marang wong tuwane. Ndilalah ing sawijining dina, Himyar lan Himsar kepengin ngrabekake anake. Himyar nyoba golek calon mantu manca negara. Dheweke golek prawan ayu kang cocog karo anake, nanging ora ditemokake. Pungkasane, si Ibu mutusake gawe kalung mutiara kang bakal dijajalake marang saben prawan kang ditemokake.

"Aku pengin sapa wae mengko sing paling pas ngenggo mutiara iki bakal dadi mantuku", kandhane si Ibu kang disetujoni bojone. Buyan dhewe uga setuju.

Sawijining kreta kang dikawal tentara byaran, budhal ngliwati dalan-dalan. Saben ketemu prawan kalung iku dijajalake. Kabeh prawan ing desa iku uga ora ana sing pas. "Apa isih ana prawan ing desa iki?" pitakone. Salah sawijining wong banjur kandha yen isih ana prawan ayu kembang desa iki kang arang banget metu saka omah merga ngrewangi ibune. Sabanjure prawan iku ditimbali. Prawan iku ora liya ya Ellya. Maune Ellya nulak melu lomba iki, ning merga didheseg pungkasane dheweke uga banjur gelem. Sawetara wong tuwane sakloron ora ana ing omah.

Pranyata kalung iku pas banget ing gulune Ellya. Ibune Buyan seneng. "Kalung iku, nggonen terus, Nak. Aku mengko mrene maneh karo ngejak calon bojomu." Ellya gumbira banget. Kalung iku dicopot banjur disimpen. Dheweke ora crita marang wong tuwane. Kanthi gumbira ibune Buyan bali menyang omah. "Kaya apa ya calon bojoku, Bu?" pitakone Buyan, ora sabar. Ibune mangsuli yen prawan iku ayu lan durung nate weruh ana prawan sing ayune kaya iku.

"Saka keluarga sugih?" pitakone Himyar. 

"Ora, dhweke saka keluarga mlarat. Omahe elek lan meh rubuh. Prawan iku kulina kerja nganti tangane kasar", wangsulane si Ibu. 

"Apa ora koq pikir? Apa mung ayu sing kok goleki? Ora kok delok yen sugih dadi syarat calon mantu", tumanggape Himyar sora karo nggebreg meja marmer. 

"Nanging, prawan iku apik lan katone pinter. Dheweke bakal dadi wanita sing mutuhu lan gampang nylarasake dhiri. Bab tangan sing kasar yen diolesi karo lenga zaitun bakal dadi alus meneh," kandhane si Ibu.

  "Buyan ora setuju Bu, yen dheweke saka keluarga mlarat. Buyan mung gelem karo prawan saka keluarga sugih," kandhane Buyan.

  "Saiki ditekani maneh, lan kalunge dijaluk. Minangka gantine diwenehi dhuwit wae!" sambunge Himyar ndheseg bojone kang banjur budhal.

  Ellya sedih banget nalika wanita iku teka nggawa kabar ora apik. "Sepurane ya Nak aku ora bisa nerusake panglamarku merga ora ana kesepakatan keluarga. Dadi, tak jaluk maneh kalung iku,"kandhane wanita iku. Ellya banjur nyerahake maneh kalung iku kanthi sedih banget. Dheweke nangis. Nalika bapak lan ibune teka, tansaya sedhih. Sebab, Ellya nyimpen wadi iki mung kanggo njaga perasaan keluarga.

  Himsar sedhih nyawang Ellya kang terus nangis. Himsar ngerih-erih kanthi maneka cara, ning ora kasil, malah tambah dina nangise malah saya banter. Wong tuwane sakloron tansaya sedhih.

  "Yen mangkono Ellya bakal tak kawinke kara sapa wae kang tak temoni ing dalan", sumpahe Himsar.

Dheweke banjur nggoleki wong-wong sing gelem ngawini Ellya. Awit esuk nganti sore dheweke lagi ketemu wong lanang, kang pranyata tukang ngemis. Dheweke ketarik karo tukang ngemis iku, sabanjure dijak menyang omahe saperlu arep dikawinake karo anake. Maune Ellya kaged karo keputusane bapake.Ning, ora bisa nulak, perkawinan iku kudu dumadi merga sumpahe bapake dheweke dhewe. Tukang ngemis iku dhewe uga ora kabotan nadyan kanthi syarat kudu kerja keras, ibarate budhal peteng mulih peteng.

  Dina ganti dina, tukang ngemis iku nggawa cahya nih omah iku. Sethithik mbaka sethithik ekonomi keluarga iku malah apik. Saben wengi ana wae sing digawa tukang ngemis iku. Kadhang nggawa mas-masan kang larang, uga dhuwit akeh, sarta panganan enak. Sabanjure, ing sawijining bengi Himsar nimbali putra mantune kang misterius iku.

  "Sepurane anakku, kowe iki sapa? Maling ta? Garong ta? Tulung kandhaa sing sabenere marang bapak maratuwamu iki", pitakone Himsar.

  "Kula tukang ngemis biasa, Pak", wangsulane putra mantune.

  "Ning, yen tak sawang praenmu ora nuduhake yen kowe iku tukang ngemis. Praenmu resik lan nandhakake kepinteran kang ketutupan. Tulung kandhaa sapa sebenere kowe iki?," pandhesege maratuwa.

Sabanjure, putra mantu iku ora bisa selak. Banjur nyopot klambine sing kumel iku lan katon kalung mutiara kang kebak tandha kamegahan. Kulite tukang ngemis iku pranyata putih lan wangi. Himsar lan bojone sanalika kaged.

  "Kowe anak Raja?" pitakone Himsar.   

  "Inggih."

   "Ning, geneya kowe nglakoni ngono?"

  "Kula pancen pados bojo ingkang mboten sami kaleh lintune. Kula pengin pados bojo ingkang mung nyawang kula tukang ngemis, sanes raja."

  "Oh, nyuwun pangapunten Pangeran," kandhane Himsar kang banjur ngambung pundhake putra mantune minangka tandha hormat lan setya.

Sabanjure, pestane dianakake kanthi regeng. Himsar dumadakan kelingan sedulure kandhung. Himyar kang sugih iku. Sedulure iku diundang. Maune sedulure iku aras-arasen teka merga ngerti yen sedulure iku mlarat. Nanging, kang dadi kagete nalika ana kreta teka mapag karo nggawa undangan kang ditulis ing kulit wedhus.

  "Iki prentahe sedulurku kang mlarat iku?" pitakone Himyar gumun.

  "Bener, iki prentah Baginda Pangeran kang dadi putra mantune Tuan Himsar."

  Bojone Himyar kaget nalika weruh temantene wanita iku kang pranyata wanita kang nate ngenggo kalung mutiarane kanthi pas. Mangkono uga, Ellya, dheweke uga kaged nalika weruh yen wanita kang nate menehi kalung iku budhene dhewe. Sabanjure dumadi tangis-tangisan rong keluarga kang meh rong puluh taun pisah marga kesombongan, kerakusan, lan kaangkaramurkan.

Sabanjure Ellya bahagia sawise dadi ratu. Kepriye nasibe Buyan?. Pranyata uripe dheweke susah banget. Ora ana siji-sijia wanita kang gelem dirabi merga tingkah lakune wong tuwane lan dheweke dhewe kang tansah nglarani atine wong liya. Mesakake Buyan kang ora ditampa ing pasrawungan. Sebab, wong padha ngerti kerakusane keluarga Buyan. Bandhane iku suwe-suwe pindhah menyang tangane wong liya. Keluarga Buyan dadi mlarat, lan sabanjure ditulungi dening keluarga Ellya.

Sumber:Boso Jowo